Podjęcie decyzji o rozwodzie jest trudną decyzją. Uznaje się, że rozwód jest jedną z najbardziej stresujących sytuacji w życiu człowieka, obok śmierci współmałżonka, czy śmierci dziecka. Jest trudny nie tylko w sferze emocjonalnej, ale również potrafi dostarczać dużo stresu na płaszczyźnie prawnej. Korzystanie z pomocy adwokata nie jest wymagane przez prawo w przypadku rozwodu, jednak pomoc adwokata przy rozwodzie niewątpliwie pomoże w przejściu całego procesu i odciąży nas od kwestii prawnych.
By uzyskać w Polsce rozwód, konieczne jest złożenie pozwu do Sądu Okręgowego właściwego miejscowo, np. jeżeli małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania w Krakowie, pozew o rozwód należy złożyć do Sądu Okręgowego w Krakowie.
Uzyskanie rozwodu jest możliwe, gdy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia w sferze uczuciowej, fizycznej i gospodarczej. Oznacza to, że w trakcie postępowania sąd będzie badał, czy zostały spełnione te przesłanki. Przy czym rozwód jest również niedopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Sąd nie orzeknie również rozwodu jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków (przy czym wykazanie tej przesłanki w praktyce jest trudne) albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Przy czym na zgodny wniosek małżonków, sąd może nie orzekać o winie. W takiej sytuacji skutki są takie, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy.
4 rozwiązania w zakresie orzeczenia o winie
W przypadku wyroku rozwodowego sąd ma do dyspozycji 4 rozwiązania w zakresie orzeczenia o winie:
1. Sąd może orzec rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków,
2. Sąd może orzec rozwód z winy obojga małżonków,
3. Sąd może orzec, że żaden z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia,
4. Sąd może rozwiązać małżeństwo przez rozwód bez orzekania o winie (na zgodny wniosek stron).
Pozostałe elementy wyroku rozwodowego:
Jeżeli strony posiadają wspólne małoletnie dzieci, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad tymi dziećmi, o kontaktach rodziców z dziećmi oraz w jakiej wysokości każdy z małżonków zobowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dzieci. Orzeczenie o władzy rodzicielskiej i obowiązku ponoszenia kosztów utrzymania dziecka jest obligatoryjne, natomiast na zgodny wniosek stron sąd może nie orzekać o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka również o sposobie korzystania z tego mieszania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków.
Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Jako adwokat z Krakowa mogę jednak z praktyki powiedzieć, że orzekanie w Krakowie w zakresie podziału majątku wspólnego podczas rozwodu jest sporadyczne. Sądy dokonują tego podziału w zasadzie wyłącznie w sytuacji, gdy strony zgłoszą zgodny wniosek w tym zakresie. Warto mieć również na uwadze, że przy podziale majątku sąd orzeka wyłącznie o aktywach (np. nieruchomość należąca do majątku wspólnego małżonków), a nie orzeka o pasywach (np. kredyt hipoteczny), co może powodować w przyszłości dalsze komplikacje dla stron, np. w wyniku podziału majątku wspólnego stron, jedna ze stron stanie się wyłącznym właścicielem danej nieruchomości, natomiast dłużnikami z tytułu umowy kredytu będą nadal oboje małżonkowie.
Co nam daje rozwód z orzeczeniem o winie drugiego małżonka?
W praktyce Sądy rzadko orzekają o wyłącznej winie jednego z małżonków w rozkładzie pożycia. Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie podkreśla się, że wina w rozkładzie pożycia nie jest stopniowalna.
Przykład:
Jeżeli sąd stwierdzi, że Jan Kowalski ponosi 10% winy za rozkład pożycia stron, a Janina Kowalska 90%, to orzeknie rozwód z winy obojga małżonków.
Natomiast w przypadku, gdy sąd orzeknie rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków, to konsekwencje są następujące.
Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Małżonek niewinny może też żądać od małżonka winnego alimentów w sytuacji, gdy popadnie w niedostatek (kwestia ta będzie bardziej szczegółowo omówiona poniżej), przy czym jest to droga mniej korzystna dla małżonka niewinnego niż ta omówiona powyżej, tj. pogorszenie sytuacji materialnej.
Przykład:
Jan Kowalski został uznany przez Sąd za wyłącznie winnego w rozkładzie pożycia stron. Jan Kowalski zarabia 15 tys. zł miesięcznie, a Janina Kowalska 3 tys. zł miesięcznie, przy czym Janina Kowalska nie ma innych źródeł dochodu ani majątku.
W takim przypadku, ze względu na pogorszenie jej sytuacji materialnej, może żądać, by sąd zobowiązał Jana Kowalskiego do zapłaty na jej rzecz alimentów na rzecz zaspokojenia jej usprawiedliwionych potrzeb.
A co w przypadku, gdy żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego?
Natomiast w przypadku orzeczenia rozwodu z winy obojga małżonków, bez orzekania o winie, jak również z orzeczeniem, że żaden z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia, każdy z małżonków, który znalazł się w niedostatku może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.
Jednakże gdy zobowiązanym do dostarczania środków utrzymania jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd przedłuży ten pięcioletni termin, na żądanie uprawnionego. Oznacza to, że ta regulacja ma zastosowanie, gdy orzeczenie rozwodu nastąpiło bez orzekana o winie lub z orzeczeniem, że żaden małżonek nie ponosił winy za rozkład pożycia, a nie ma zastosowania, gdy rozwód nastąpił z orzeczeniem o winie obojga małżonków.
Z powyższej analizy wynika, że w zasadzie jedyną korzyścią z orzeczeniem rozwodu z winy drugiego małżonka jest ewentualna możliwość żądania, by sąd zobowiązał małżonka winnego do przyczyniania się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, pod warunkiem, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Dodatkowo, małżonek uznany za wyłącznie winnego nie może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania nawet w przypadku, gdy znajdzie się w niedostatku.
Odmienną kwestią natomiast jest poczucie krzywdy, np. w przypadku porzucenia przez małżonka, i potrzeba osiągnięcia sprawiedliwości poprzez uzyskanie rozwodu z wyłącznej winy drugiego małżonka. Wybór oczywiście należy tutaj do strony, pamiętać jednak należy, że rozwód z orzeczeniem o winie może trwać dużo dłużej niż rozwód bez orzekania o winie oraz łączy się z poruszaniem na sali sądowej spraw bardzo intymnych. W konsekwencji może prowadzić do dalszej antagonizacji stron i pomnażania stresu.
Uwagi praktyczne
Z uwag praktycznych warto wskazać, że jeżeli jeden z małżonków składa pozew o rozwód z orzeczeniem o wyłącznej winie drugiego małżonka, to w odpowiedzi na pozew warto wnosić o rozwód z orzeczeniem o wyłącznej winie tego małżonka, który złożył pozew o rozwód.
Przykład:
Jan Kowalski (powód) składa pozew o rozwód z orzeczeniem o winie jego żony, Janiny Kowalskiej.
Janina Kowalska (pozwana) powinna złożyć odpowiedź na pozew, w której wnosi o orzeczenie rozwodu z winy Jana Kowalskiego.
Dlaczego?
Ponieważ gdyby Janina Kowalska zażądała orzeczenia rozwodu z winy obojga małżonków, to w zasadzie przyznałaby się, że też ponosi winę za rozkład pożycia małżonków (żąda rozwodu z winy obojga, czyli również ze swojej winy). W konsekwencji, sąd w toku postępowania (co jest częstą praktyką w Krakowie), badałby jedynie, czy winę za rozkład pożycia ponosi też powód, czyli Jan Kowalski.
Stan prawny na dzień 31.01.2022
Nie wiesz, ile kosztuje rozwód? Zapoznaj się z naszym artykułem pt.: „Ile kosztuje rozwód?” (link).
Jeśli potrzebujesz indywidualnej konsultacji napisz do nas na adres: kontakt@kancelariawojczuk.pl
